Ngày 18/01/2010, tại hội trường C trường ĐH Đông Á đã diễn ra chương trình tập huấn về phát huy vai trò của sinh viên trong nhà trường. Bài nói chuyện do giáo sư Peter A. Bowman - Tiến sĩ ngành lịch sử và triết lý khoa học, Indiana University - Thạc sĩ khoa học về ngành quản lý môi trường University of Houston Clear Lake ở đại học Houston, Texas Hoa Kỳ trình bày.

Ở phần mở đầu, tiến sĩ Peter A. Bowman đã đặt vấn đề về học tích cực và tiêu cực. Ông đưa ra các khái niệm cơ bản kèm theo minh họa thực tế và lời bình cụ thể. Theo đó, “học tiêu cực” được hiểu là học trong đó giáo viên đưa kiến thức và sinh viên tiếp nhận nó. Một trong những biểu hiện của học tiêu cực là phương pháp giảng bài, trong đó giáo viên thao thao bất tuyệt về một chủ đề nào đó và sinh viên chỉ chú ý lắng nghe và ghi lại. Giáo viên thường chỉ yêu cầu sinh viên tái hiện lại kiến thức đó trong kì thi. “Học tích cực” là khi người giáo viên giúp đỡ và thúc đẩy việc học của sinh viên. Có nhiều cách khác nhau để học tích cực tùy theo từng môn học…

Tiến sĩ Peter A. Bowman với phần hỗ trợ phiên dịch chuyên môn của cô Minh Anh

Đưa ra dẫn chứng khá cụ thể cho việc học tích cực ở nhiều môn học khác nhau, tiến sĩ Bowman nêu ví dụ ở ngành Khoa học/ kỹ thuật bất cứ ai dạy những môn này đều biết rằng sinh viên cần thực hành các thí nghiệm để biết cách làm một cách thành thạo. “Trong sự nghiệp của tôi, tôi đã có 4 năm đưa các sinh viên vào làm phụ tá cho giáo sư nghiên cứu hóa sinh khoa Y trường Đại học Texas. Mục tiêu của tôi là khuyến khích các sinh viên thực hành càng sớm càng tốt và trả lương cho họ. Nhờ có cơ hội đấy mà nhiều người trong số họ đã trở thành các nhà khoa học. Trước đây tôi còn dạy môn vật lý tiến hành nhiều thí nghiệm trong phòng máy ở trường đại học Grinnell (Iowa) trong bốn năm…”

Từ trước đến nay, vai trò của giáo viên là học và truyền đạt kiến thức đến với sinh viên. Nhiệm vụ của sinh viên là tự thúc đẩy việc học của bản thân. Học tích cực “dường như làm phai nhạt đi ranh giới này và thay đổi nhiệm vụ của giáo viên và sinh viên”. Ông Bowman không cho rằng việc thay đổi này là một trở ngại; thay vì thế sinh viên có cơ hội tham gia một cách tích cực và chủ động trong những môn học của họ. Giáo viên chỉ đóng vai trò là người thúc đẩy trong một vài khía cạnh nào đấy. Hay nói cách khác đúng hơn là giáo viên không thể nào hiểu biết tất cả được, và có thể học cùng với sinh viên của họ.

Giáo viên đóng vai trò là người thúc đẩy

Học tích cực đòi hỏi người giáo viên phải làm việc nhiều hơn là chỉ học và truyền tải kiến thức cho sinh viên. Giáo viên sẽ trở thành một người thúc đẩy, thậm chí khi công việc đã quá tải (hoặc trả lương thấp) trong vai trò truyền thống của mình. Như thế thì làm cách nào để người giáo viên có thể tiếp nhận thêm công việc? Học tích cực đòi hỏi người giáo viên làm việc nhiều hơn là hoàn toàn đúng. Tuy nhiên nếu họ biết cách làm việc “thông minh”, có nghĩa là hiệu quả hơn và nhanh nhạy hơn thì họ có thể mang đến cho sinh viên của họ một nền tảng giáo dục vững chắc và sâu rộng hơn. Tiến sĩ Bowman chia sẻ: "Một số sinh viên người Việt của tôi đã đươc học môn làm việc nhóm ở UHCL có tâm sự với tôi rằng khi học đào tạo môn này với các nhân viên của họ và áp dụng phương pháp học tích cực mà họ đã học thì các nhân viên của họ có vẻ như không tích cực đón nhận các phương pháp này, xem chúng chỉ như là trò chơi. Ngược lại, những giám đốc điều hành người Việt khi học những phương pháp này tại Hoa kỳ thì lại có thái độ nghiêm túc".

Trước đó, tiến sĩ Peter A. Bowman đã làm việc với Ban Giám Hiệu trường Đại học Đông Á về đề xuất triển khai lý thuyết làm việc nhóm trong các môn học của giáo viên, kết hợp giải quyết những vấn đề nảy sinh trong quá trình làm việc nhóm. Theo ông, việc thành lập "Trung tâm học tích cực" sẽ thực hiện nhiều dự án giúp đỡ các giáo viên áp dụng phương pháp học tích cực trong việc giảng dạy của mình. Trung tâm này sẽ làm việc với các giáo viên hoặc với nhóm giáo viên của các chuyên ngành khác nhau.